اعسار یعنی چه؟

اعسار در لغت به معنای رنج ، سختی و نداشتن است.

اما در علم حقوق و موارد قضایی به حالتی گفته می‌شود که شخص در آن به دلیل نداشتن مال و یا عدم دسترسی به اموال و دارایی های خود قادر به پرداخت دیون و بدهی ها و یا هزینه دادرسی نیست.

بنابراین به کسی که ناتوان از پرداخت باشد، معسر می‌‎گویند.

اعسار تنها در مورد افراد غیر تاجر صدق می کند ، در واقع تجار برای اثبات ناتوانی مالی خود بای موضوع ورشکستگی را مطرح کنند .

گاهی برخی افراد که از نظر قانونی به پرداخت بدهی محکوم می شوند و موظف به پرداخت آن بدهی یا پرداخت هزینه های مربوط به دادگاه که هزینه دادرسی نام دارد هستند اما توان مالی پرداخت آن ها را ندارند. قانون با پیش بینی این مسئله راه حل هایی را برای حل موضوع ارائه داده است. درخواست اعسار که همان عدم توانایی مالی و عدم تمکن مالی می باشد راه حل مشکل این افراد است.

نکته قابل توجه این است که اگر فردی محکوم به پرداخت بدهی یا هزینه دادرسی شود برای درخواست اعسار باید اول آن را نزد قاضی اثبات کند که اگر موضوع دعوا اعسار از هزینه دادرسی باشد برای اثبات معسر بودن فرد شهادت شهود و سوگند یاد کردن آنها کافی می باشد. اما برای اثبات اعسار از پرداخت محکوم به بغیر از شهادت شهود، دادگاه اقدام به استعلام دارایی های وی می کند.

در ادامه اطلاعات کاربردی و جامعی را از اعسار و نحوه درخواست و رسیدگی آن در مراجع قضایی و جدید ترین قانون اعسار بیان کردیم. با این حال اگر در خصوص اعسار هرگونه ابهام یا سوالی دارید می توانید از طریق تماس با گروه وکلای دیده بان حقوق امیر از یک وکیل باتجربه در این زمینه مشورت بگیرید.

جهت دریافت مشاوره از دیده بان حقوق امیر با شماره های زیر تماس حاصل فر مایید.

شماره تماس : 02188928542_02188928452

آدرس : تهران، خیابان فلسطین شمالی، نبش کوچه شهید نجف غزایی عتیق، پلاک 475، طبقه پنجم، واحد 57

گروه وکلای دیده بان حقوق امیر در این مقاله با اشاره کوتاهی به انواع دادخواست به شما می گوید هر نوع دادخواست اعسار را چگونه باید تنظیم کنید و به توضیح و بررسی نکات مهم آن می پردازد. اگر پس از مطالعه این مقاله در رابطه با تنظیم دادخواست اعسار هرگونه ابهام و یا سوالی دارید می توانید با گروه وکلای دیده بان حقوق امیر تماس گرفته و با یک وکیل مجرب مشاوره نمایید.

مراحل درخواست اعسار

1. در مرحله اول فردی که درخواست اعسار دارد باید دادخواست خود را از طریق دفتر خدمات الکترونیک قضایی به مراجع قضایی ارائه دهد.
2. مدیر دفتر پس از دریافت دادخواست تقدیمی آن را به قاضی پرونده ابلاغ می کند.
3. قاضی پرونده را خارج از نوبت دادگاه دعوی اصلی که اعسار مربوط به آن می باشد رسیدگی می کند.
4. فرد درخواست کننده باید حداقل 4 شاهد برای شهادت اعسار وی و اثبات آن به دادگاه معرفی کند.
5. مدارک موجود باید به دادخواست تقدیمی منضم شود.
6. دادگاه دادخواست اعسار را بررسی می کند.
7. دادگاه شاهدین معرفی شده را به دادگاه احضار می کند و آنها باید در حضور قاضی سوگند یاد کنند.
8. دادگاه از مدارک تقدیمی برای اثبات از مراجع مرتبط استعلام می گیرد.
9. بررسی ادعای درخواست کننده و شهادت شهود و تطبیق اظهارات آنها با یکدیگر انجام می شود.
10. در صورتی که ادعای فرد اثبات شود حکم دادگاه حکم اعسار او را صادر می کند و اگر ادعای فرد ثابت نشود دادگاه دادخواست او را رد می کند. 

نکات مهم وطلایی درباره اعسار

افراد تاجر نمی توانند ادعای اعسار کنند و باید در صورت عدم تمکن مالی باید دادخواست ورشکستگی بدهند و آن را نزد قاضی اثبات کنند.

اگر اثبات شود فردی معسر است و حکم به نفع وی صادر شود، در صورتی که بعدا اثبات شود دارای اموال بوده و یا بعدا از اعسار خارج شود و توانایی مالی پیدا کند، موظف به پرداخت هزینه دادرسی می باشد. توجه کنید که اگر در طی مراحل دادرسی پرونده نیز فرد توانایی مالی پیدا کند، حکم اعسار او لغو می شود.

اگر دادخواست اعسار توسط دادگاه بدوی رد شود می توانید درخواست تجدید نظر به آن را داشته باشید.

توجه کنید که استشهادنامه ای که به دادگاه ارائه می شود با دقت بررسی می شود زیرا بعضی از مواقع افراد در شرایط خاصی مثل تعارف با فرد متقاضی برگه را امضا می کنند.

در تمامی مراحل دادرسی می توان از حق اعسار بهره برد و استفاده کرد.

اگر فردی که مدعی اعسار بوده است به ناگهان فوت کند، ورثه او نمی توانند از حق اعسار فرد فوت شده استفاده کنند مگر در حالتی که ورثه معسر بودن خود را درخواست و آن را به دادگاه ثابت کنند.

چند نوع اعسار داریم؟

طبق تعاریف قانونی در دو مورد ممکن است قضیه اعسار در مراجع قضایی مطرح شود.

۱-اعسار از پرداخت هزینه دادرسی:

چنانچه شخصی قصد داشته باشد دعوایی را در مراجع قضایی مطرح کند باید اقدام به ثبت دادخواست کند و همان طور که می دانید ثبت دادخواست در دادگاه منوط به پرداخت هزینه هایی است . به این هزینه ها ، هزینه دادرسی گفته می شود که با توجه به نوع و ارزش دعوی متفاوت است .

بنابر این شخصی که می خواهد دادخواست ثبت کند ، اگر تمکن مالی برای پرداخت هزینه دادرسی را نداشته باشد معسر است . در واقع فرد در شرایطی است که دارای اعسار نسبت به پرداخت هزینه دادرسی است .

قانون برای اشخاصی که خود را در دعوایی محق می دانند اما توان پرداخت هزینه دادرسی را ندارند ، شرایطی را محیا کرده است که بر اساس آن فرد می تواند با اثبات اعسار نسبت به پرداخت هزینه دادرسی ، از آن معاف شود .

۲‐اعسار از پرداخت محکوم به

محکوم به یعنی آنچه که دادگاه شخص را با صدور حکم قضایی ملزم به پرداختش کرده است.

بنابر این اگر دادگاه رایی صادر کند و طبق آن شخص ملزم به پرداخت وجه نقد و یا مالی به دیگری شود،چنانچه شخص قادر به پرداخت این وجه یا مبلغ نباشد می تواند از دادگاه درخواست کند تا با در نظر گرفتن شرایط مالی او ترتیبی را اتخاذ کند که طبق آن ،شخص مدیون در اقساط مناسب دینش را تسویه کند.

این ناتوانی در پرداخت یا نسبت به کل محکوم به است یا به این ترتیب است که محکوم علیه توانایی پرداخت آن را به صورت یک جا ندارد . در هر دو حالت می توان با اثبات وضعیت اعسار ، از دادگاه تقاضای رسیدگی به اعسار را نمود .

مدارک لازم برای دادخواست:

مراحل رسیدگی به دعوی :

دعوی اعسار به دو طریق طرح دعوی اعسار از طریق دادخواست جداگانه مطرح می شود.

به محض رسیدن دادخواست اعسار به شعبه ، مدیر دفتر ظرف دو روز پرونده را به نظر قاضی می رساند تا چنانچه قاضی شهادت شهود را در دادگاه ضروری بداند، طرفین دعوا همراه با شهود در دادگاه حاضر شوند.

در هر صورت، شهود باید از وضعیت مالی و زندگی شخص ادعا کننده اعسار و نیز مشخصات کامل ، شغل و وسیله امرار معاش و محل زندگی وی آگاه باشند و در حضور قاضی با ادای سوگند شهادت دهند .