جرایم رایانه ای
با رشد علم و تکنولوژی و گسترش روابط افراد در فضاهای مجازی و ایجاد شبکههای متعدد اجتماعی و با توجه به انتشار اطلاعات شخصیافراد در این شبکه ها، زمینه برای سوءاستفاده برخی افراد سودجو و ناهنجار ایجاد گردیده است. از این رو لزوم حراست از شرف و آبروی مردم و ضرورت اطلاعات اشخاص در فضای سایبری، قانون گذر را بر این داشته تا قوانینی برای جلوگیری از وقوع جرم در فضای سایبری و مجازات اینگونه از مجرمین تنظیم کند.
به اقتضای فضای نشریه و جهت آگاهی مخاطبان عزیز به چند نمونه از قوانین جرائم عل یه محرمانگ ی دادهها و سامانهها ی را یانها ی و مخابرات ی اشاره میکنیم.
ماده 1- هر کس بهطور غ یرمجاز به دادهها یا سامانهها ی را یانها ی یا مخابرات ی که به وس یله تداب یر امن یت ی حفاظت شده است، دسترس ی یابد به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزا ی نقد ی از پنج م یل یون ر یال تا ب یست م یل یون ر یال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
ماده 12ـ هرکس به طور غ یرمجاز دادهها ی متعلق به د یگر ی را بربا ید، چنانچه ع ین دادهها در اخت یار صاحب آن باشد، به جرا ی نقد ی از یک م یل یون ر یال تا ب یست م یل یون ر یال و در غ یر ا ین صورت به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزا ی نقد ی از پنج م یل یون ر یال تا ب یست م یل یون ر یال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
در جوامع امروزی دادهها و اطلاعات را پس از ماده و انرژی به عنوان سومین عامل بنیادی میشناسند. قانون گذر در ماده فوق داده های متعلق به همه کاربران(اعم از حقیقیو حقوقی) رایانه و فضای سایبر را مورد حمایت قرار داده است.
ماده 16ـ هرکس به وس یله سامانهها ی را یانها ی یا مخابرات ی، ف یلم یا صوت یا تصو یر د یگر ی را تغ ی یر دهد یا تحر یف کند و آن را منتشر یا با علم به تغ ی یر یا تحر یف منتشر کند، به نحو ی که عرفاً موجب هتک ح یث یت او شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزا ی نقد ی از پنج م یل یون ر یال تا چهل م یل یون ر یال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
تبصره ـ چنانچه تغ ی یر یا تحر یف به صورت مستهجن باشد، مرتکب به حداکثر هر دو مجازات مقرر محکوم خواهد شد.
ماده 17ـ هر کس به وس یله سامانهها ی را یانها ی یا مخابرات ی صوت یا تصو یر یا ف یلم خصوص ی یا خانوادگ ی یا اسرار د یگر ی را بدون رضا یت او جز در موارد قانون ی منتشر کند یا دسترس د یگران قرار دهد، به نحو ی که منجر به ضرر یا عرفاً موجب هتک ح یث یت او شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزا ی نقد ی از پنج م یل یون ر یال تا چهل م یل یون ر یال یا هر دو مجازات محکوم خواهدشد.
این بخش از این قانون با توجه به اهمیت حریم خصوصی به عنوان یکی از ارزشمندترین مفاهیم نظامهای حقوقی توسعه یافته و اصل سازمان بخشی جامعه مدنی با لحاظ ارتباط تنگاتنگ آن با کرامت و شخصیت و آزادی و استقلال انسان تدوین گردیده است.
و اما یکیاز متداولترین مواردی که در دنیای مجازی با آن روبرو میشویم انتشار مطلب خلاف واقع و بعضاً نسبت دادن اخبار نادرست به دیگر اشخاص از سوی کاربران یا همان «نشر اکاذیب» است که به وسیله سامانههای رایانهای صورت میگیرد.
ماده 18ـ هر کس به قصد اضرار به غ یر یا تشو یش اذهان عموم ی یا مقامات رسم ی به وس یله سامانه را یانها ی یا مخابرات ی اکاذ یب ی را منتشر نما ید یا در دسترس د یگران قرار دهد یا با همان مقاصد اعمال ی را بر خلاف حق یقت، رأساً یا بهعنوان نقل قول، به شخص حق یق ی یا حقوق ی به طور صر یح یا تلو یح ی نسبت دهد، اعم از ا ینکه از طر یق یاد شده به نحو ی از انحاء ضرر ماد ی یا معنو ی به د یگر ی وارد شود یا نشود، افزون بر اعاده ح یث یت (در صورت امکان)، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزا ی نقد ی از پنج م یل یون ر یال تا چهل م یل یون ر یال یا هر دو مجازات محکوم خواهدشد .
همانطور که ملاحظه کردید قانونگذار سعی بر این داشته تا در بستر قانون و پیشبینی مجازاتهای کیفری از ارتکاب جرم در فضای سایبری جلوگیری و فضا را برای کاربران امن سازد. هرچند صاحب نظران عقیده دارند جهت کاهش جرایم رایانهای و ایجاد فضای امن در دنیای مجازی علاوه بر وضع قوانین باید به فرهنگسازی گسترده و بهبود زیرساختهای فرهنگی بهوسیله آموزشها از سنین پایه و در کل جامعه پرداخت.
چنانچه مایل به آشنایی بیشتر با این قوانین هستید کتاب«محشای قانون جرایم رایانهای» از انتشارت مجد به شما عزیزان توصیه میشود.
امیر فراز نعیموت
کارشناس ارشد حقوق