انواع خیارات

پس از عقد هر قراردادی، طرفین قرارداد ملزم به پایبندی به شرایط آن قرارداد می باشند و می بایست تمامی تعهدات خود را نیز عملی سازند. اما ممکن است شرایطی پیش آید که یکی از طرفین و یا هر دو آنان قصد فسخ قرارداد و بر هم زدن آن را داشته باشند که قانون با پیش بینی این مسئله انواع خیارات قانونی را برای فسخ قرارداد تعریف کرده است.

خیار کلمه ای عربی می باشد که معنی اختیارات را دارد پس منظور از انواع خیارات همان انواع اختیاراتی می باشد که قانون برای فسخ معامله به افراد داده است. گروه وکلای دیده بان حقوق امیر قصد دارد در این مقاله به صورت جامع درباره انواع خیارات صحبت کرده و هر کدام را به صورت جداگانه بررسی نماید. شما نیز می توانید برای پرسیدن سوالات خود درباره انواع خیارات فسخ معامله با گروه وکلای دیده بان حقوق امیر تماس گرفته و از مشاوره با ایشان بهره مند شوید.

وکیل قرارداد با در نظر گرفتن تمام جوانب متن را با رعایت نکات مهم حقوقی تنظیم می‌کند و مانع از به وجود آمدن مشکلات احتمالی در آینده می‌شود. برای مشاوره و تنظیم قرارداد توسط وکیل قرارداد مجرب دیدبان حقوق امیر می‌توانید پس از هماهنگی به آدرس تهران، خیابان فلسطین شمالی، نبش کوچه شهید نجف غزایی عتیق، پلاک 475، طبقه پنجم، واحد 57 مراجعه کنید.

جهت دریافت مشاوره از دیده بان حقوق امیر با شماره های زیر تماس حاصل فر مایید.

شماره تماس : 02188928542_02188928452

آدرس : تهران، خیابان فلسطین شمالی، نبش کوچه شهید نجف غزایی عتیق، پلاک 475، طبقه پنجم، واحد 57

خیارات چیست؟

همانطور که گفته شد پایبندی به قرارداد ها دارای اهمیت زیادی می باشد و در قانون مدنی نیز به این موضوع اشاره شده است. اما موارد زیادی وجود دارد که پس از عقد قرارداد یکی از طرفین به هر دلیلی خواهان فسخ و بر هم خوردن قرارداد می باشد. قانون گذار برای همچین فردی در انواع خیارات قانونی را پیش بینی کرده است. همانطور که گفتیم خیار کلمه ای عربی می باشد که معنی اختیارات را دارد و به زبان ساده تر معنی اجازه انجام دادن کاری را می دهد. 

دارنده خیار دارنده حقی می باشد که قانون گذار برای فسخ معامله به او واگذار کرده است. پیش تر گفته بودیم که برای بر هم زدن عقود جایز مانعی وجود ندارد اما فسخ عقود لازم فقط از طریق اقاله طرفین و یا خیارات قانونی امکان پذیر می باشد البته در صورتی که شرط فسخ قرارداد نیز وجود داشته باشد با استناد به آن شرط نیز امکان فسخ قرارداد میسر می باشد.

قانون گذار برای جلوگیری از ضرر کردن طرفین معامله در قراردادها این قوانین را وضع کرده است. پس خیارات قانونی همان اجازه و اختیاری می باشد که قانون برای فسخ قرارداد به افراد می دهد تا مانع از بروز مشکلات احتمالی پس از عقد قرارداد شود.

حالا که با مفهوم خیارات کاملا آشنا شدیم به بررسی انواع آن و توضیحات هر کدام می پردازیم.

انواع خیارات

در بالا به توضیح خیارات پرداختیم و در انتها نتیجه گرفتیم که خیارات قانونی در واقع همان اجازه و اختیاراتی است که قانونگذار برای فسخ و بر هم زدن معامله و قرارداد در شرایط تعیین شده به طرفین آن می دهد. اما نکته مهمی که هم اکنون می بایست به آن اشاره کرد این می باشد که طرفین هر قرارداد می توانند به صورت توافقی اقدام به اسقاط کافه خیارات نمایند یعنی تمامی خیارات و یا همان اختیاراتی را که قانون برای فسخ قرارداد در شرایط تعیین شده به آن ها داده است را از خود سلب نمایند.

پس از دانستن این نکته حالا به بررسی انواع خیارات قانونی می پردازیم. انواع خیارات شامل خیار مجلس، خیار تاخیر ثمن، خیار حیوان، خیار رویت و تخلف از وصف، خیار غبن، خیار عیب، خیار تدلیس، خیار شرط و در آخر خیار تبعض صفقه می باشد. هم اکنون به توضیح هر کدام از این انواع می پردازیم:

خیار مجلس

با استناد به ماده 397 قانون مدنی که می گوید هر یک از متبایعین بعد از عقد فی‌ المجلس و مادام که متفرق نشده‌اند اختیار فسخ معامله را دارند در می یابیم که در صورتی که هنوز مجلس عقد قرارداد پا برجاست و هنوز هیچ یک از طرفین معامله جلسه را ترک نکرده باشند چنانچه قرارداد غقد شده باشد و به امضای طرفین رسیده باشد همچنان طرفین معامله حق فسخ آن را دارند و می توانند معامله را بر هم بزنند. در صورتی که هر یک از طرفین جلسه را ترک نماید دیگر امکان فسخ قرارداد وجود نخواهد داشت و خیار مجلس از بین خواهد رفت. 

خیار تاخیر ثمن

با استناد به ماده 402 قانون مدنی که می گوید هر گاه مبیع عین خارجی و یا در حکم آن بوده و برای تادیه ثمن یا تسلیم مبیع بین متبایعین اجلی معین نشده باشد اگر سه روز از تاریخ‌ بیع بگذرد و در این مدت نه بایع مبیع را تسلیم مشتری نماید و نه مشتری تمام ثمن را به بایع بدهد بایع مختار در فسخ معامله میشود.

چنانچه مورد معامله وجود خارجی داشته باشد و 3 روز از انعقاد قرارداد گذشته باشد و خریدار ثمن معامله یا وجه تعیین شده را به فروشنده پرداخت نکرده باشد، فروشنده با استناد به خیار تاخیر ثمن می تواند معامله را فسخ کند و قرارداد را بر هم بزند اما دقت داشته باشید که خیار تاخیر ثمن در شرایطی جایز است که مورد معامله نزد فروشنده باشد و آن را هنوز به خریدار تحویل نداده باشد.

خیار حیوان

با استناد به ماده 398 قانون مدنی که می گوید اگر مبیع حیوان باشد مشتری تا سه روز از حین عقد اختیار فسخ معامله را دارد. چنانچه مورد معامله یک حیوان باشد، خریدار تا 3 روز پس از عقد قرارداد حق فسخ آن را دارد چرا که ممکن است حیوان بیمار و دارای مرضی باشد که به هنگام عقد قرارداد خریدار متوجه آن نشده باشد. پس خیار حیوان تنها برای خریدار و تا 3 روز بعد از عقد قرارداد ممکن می باشد.

خیار رویت و تخلف از وصف

با استناد به ماده 410 قانون مدنی که می گوید هر گاه کسی مالی را ندیده و آن را فقط به وصف بخرد بعد از دیدن اگر دارای اوصافی که ذکر شده است نباشد مختار میشود که بیع را‌فسخ کند یا به همان نحو که هست قبول نماید. چنانچه کسی بدون دیدن مورد معامله و تنها با توضیحات و توصیفات فروشنده آن را خریداری کند و پس از عقد قرارداد دریابد که مورد معامله دارای صفات ذکر شده از سوی فروشنده نمی باشد با استناد به خیار رویت و تخلف از وصف حق فسخ قرارداد را خواهد داشت.

خیار غبن

با استناد به ماده 416 قانون مدنی که می گوید هر یک از متعاملین که در معامله غبن فاحش داشته باشد بعد از علم به غبن میتواند معامله را فسخ کند. چنانچه پس از عقد قرارداد هر یک از طرفین متوجه شوند که ارزش واقعی مورد معامله با ارزش معامله شده آن تفاوت چشمگیر و غیر قابل انکاری دارد می توانند معامله را با استناد به خیار غبن فسخ نمایند.

خیار عیب

با استناد به ماده 422 قانون مدنی که می گوید اگر بعد از معامله ظاهر شود که مبیع معیوب بوده مشتری مختار است در قبول مبیع معیوب یا اخذ ارش یا فسخ معامله. چنانچه خریدار پس از عقد قرارداد متوجه معیوب بودن مورد معامله شود می تواند با استناد به خیار عیب معامله را فسخ نماید و یا می تواند تفاوت قیمت آن را بدون بر هم زدن قرارداد از فروشنده دریافت نماید.

خیار تدلیس

با استناد به ماده 439 قانون مدنی اگر بایع تدلیس نموده باشد مشتری حق فسخ بیع را خواهد داشت و همچنین است بایع نسبت به ثمن شخصی در صورت تدلیس‌ مشتری. چنانچه یکی از طرفین خریدار و یا فروشنده اقدام به مانور متقلبانه برای سودجویی و یا ایجاد فریب در وصف مورد معامله و یا ثمن معامله نمایند که به آن تدلیس نیز گویند طرف دیگر می تواند با استناد به خیار تدلیس معامله را فسخ نماید.

خیار شرط

با استناد به ماده 399 قانون مدنی که می گوید در عقد بیع ممکن است شرط شود که در مدت معین برای بایع یا مشتری یا هر دو یا شخص خارجی اختیار فسخ معامله باشد. چنانچه طرفین معامله توافق کنند به اینکه در شرایط خاصی حق فسخ برای یک طرف و یا هر دو طرف وجود دارد، با ذکر آن در شروط معامله در صورتی که آن شرایط خاص محقق شود طرفین با استناد به خیار شرط حق فسخ معامله را خواهند داشت.

خیار تبعض صفقه

با استناد به ماده 441 قانون مدنی که می گوید خیار تبعض صفقه وقتی حاصل میشود که عقد بیع نسبت به بعض مبیع به جهتی از جهات باطل باشد در این صورت مشتری حق ‌خواهد داشت بیع را فسخ نماید یا به نسبت قسمتی که بیع واقع شده است قبول کند و نسبت به قسمتی که بیع باطل بوده است ثمن را استرداد کند.

چنانچه خریدار متوجه شود که قسمتی از معامله باطل است به طور مثال وقتی در قسمتی از معامله فروش مال غیر اتفاق افتاده باشد، می تواند به طور کلی با استناد به خیار تبعض صفقه معامله را فسخ نماید و یا قسمت صحیح معامله را قبول و الباقی ثمن معامله که مربوط به قسمت باطل بوده است را از فروشنده دریافت نماید.

گروه وکلای دیده بان حقوق امیر در این مقاله به بررسی خیارات قانونی و انواع آن پرداخت و همچنین هر کدام را با استناد به ماده قانونی مختص به خود به صورت کامل شرح داد. شما نیز می توانید برای مشاوره تلفنی با گروه کلای دیده بان حقوق امیر درباره انواع خیارات قانونی فسخ معامله با ما تماس گرفته و یا برای مشاوره حضوری پس از هماهنگی به آدرس تهران، خیابان فلسطین شمالی، نبش کوچه شهید نجف غزایی عتیق، پلاک 475، طبقه پنجم، واحد 57 مراجعه فرمایید.