زمانی که دادگاه برای خواهان اجرائیه صادر می کند، دولت برای این که حکم را اجرا نماید مبلغی را دریافت می کند که به آن نیم عشر می گویند. البته باید دقت داشته باشید که نیم عشر با هزینه دادرسی کاملا متفاوت می باشد. هزینه دادرسی هزینه ای می باشد که در ابتدا دادگاه بابت رسیدگی به پرونده دریافت می نماید اما نیم عشر هزینه ای می باشد که دادگاه در پایان بابت اجرای حکم دریافت خواهد کرد. نیم عشر به دو دسته نیم عشر دولتی و نیم عشر اجرایی تقسیم می شود که هر کدام دارای شرایط مختص به خود می باشد. گروه وکلای دیده بان حقوق امیر قصد دارد در ادامه این مقاله انواع نیم عشر را بررسی نموده و سپس به توضیح جامع نیم عشر اجرایی بپردازد.
نیم عشر و انواع آن
احتمالا تاکنون هنگام مراجعه به دادگاه و یا مشاهده حکم دادگاه با واژه نیم عشر مواجه شده اید و این سوال برایتان پیش آمده است که نیم عشر چیست؟ همانطور که می دانید هر دعوایی که در دادگاه مطرح می گردد دارای هزینه هایی از جمله هزینه دادرسی برای رسیدگی به پرونده می باشد و اگر حکم قطعی توسط دادگاه صادر شود ، فرد محکوم شده می بایست بابت اجرای حکم هزینه ای را پرداخت نماید که به آن نیم عشر می گویند.
معنای عشر در لغت یک دهم می باشد. نیم عشر در واقع نصف یک عشر می شود پس نیم عشر یک دوم از یک دهم می باشد که مساوی با عدد یک بیستم است. حال به بررسی این سوال می پردازیم که نیم عشر چند درصد می باشد؟ نیم عشر به میزان یک بیستم بوده و برابر با پنج درصد است.
همانطور که گفتیم نیم عشر هزینه ای است که محکوم علیه می بایست بابت اجرای حکم به دادگاه بپردازد. به طور کلی نیم عشر به دو دسته نیم عشر دولتی و نیم عشر اجرایی تقسیم می شود که در ادامه به بررسی هر کدام خواهیم پرداخت.
نیم عشر دولتی
نیم عشر دولتی معمولا در مسائلی مطرح می شود که به مهریه زن مربوط می باشد. زمانی که زوجه خواستار مهریه خود بوده و آن را به اجرا گذاشته است و همچنین به نفع او در دادگاه حکم صادر شده است می بایست برای صدور اجرائیه و سپس اجرای حکم صادر شده یک بیستم از مبلغ مهریه را به حساب دولت واریز کند که به آن نیم عشر دولتی می گویند.
باید بدانید که در پایان این مبلغ از اموال محکوم علیه که همان مرد می باشد برداشته شده و آن مبلغ به زن باز گردانده می شود. در شرایطی که تهیه این مبلغ برای زن غیر ممکن باشد مخصوصا در مواردی که مهریه زن بسیار زیاد و سنگین می باشد، زن می بایست دادخواست اعسار را تنظیم و به دادگاه ارسال نماید.
نیم عشر اجرایی
این نوع نیم عشر مربوط به فرد محکوم شده یا همان محکوم علیه می باشد. در واقع محکوم علیه می بایست هزینه اجرا شدن حکم را بپردازد که به آن حق الاجرای پرونده هم گفته می شود. البته در شرایط خاصی محکوم علیه معاف از پرداخت نیم عشر اجرایی خواهد بود که در ادامه این شرایط را بررسی می نماییم.
در صورتی که تا ده روز بعد از صدور ابلاغ اجرائیه ، محکوم علیه مبلغی را که به آن محکوم شده است و اصطلاحا به آن محکوم به می گویند پرداخت نماید از پرداخت نیم عشر اجرایی معاف خواهد شد.
در صورتی که در مدت ده روز محکوم علیه با خواهان پرونده که طرف دیگر دعوی می باشد صلح و سازش نموده و با هم در چگونه اجرا شدن حکم صادره توافق نمایند، محکوم علیه از پرداخت نیم عشر اجرایی معاف خواهد شد.
در بالا شرایطی را عنوان نمودیم که محکوم علیه از پرداخت نیم عشر اجرایی معاف خواهد شد اما باید بدانی شرایطی نیز وجود دارد که موجب تخفیف در پرداخت نیم عشر خواهد شد که عبارت اند از:
زمانی که محکوم علیه ظرف مدت ده روز بتواند بخشی از مبلغ محکوم به را پرداخت نماید به مقدار همان پرداختی از نیم عشر کسر خواهد شد یعنی به همان مقدار پرداخت شده در نیم عشر اجرایی تخفیف شامل حال او می شود.
زمانی که بعد از گذشت ده روز محکوم علیه با محکوم له یا همان خواهان پرونده صلح و سازش نماید و با یکدیگر در چگونگی اجرای حکم به توافق برسند نیز تخفیف شامل حال محکوم علیه خواهد شد و در این شرایط او می تواند تنها نصف نیم عشر را پرداخت کند.
نیم عشر اجرایی اجرا ثبت
پرداخت نیم عشر در اجرای ثبت بدین نحو خواهد بود که اگر خواهان برای دریافت طلب خود به سند رسمی استناد نموده و به اداره ثبت مراجعه کند بعد از آن که امکان وصول طلب او وجود نداشته باشد و او از طریق اداره ثبت اقدام به توقیف کردن اموال بدهکار نماید در این صورت مزایده ای برگزار شده و در آن اموال بدهکار با روش مزایده به فروش خواهد رسید.
پس از آن که مزایده اجرا شده و خواهان طلب خود را وصول نمود محکوم علیه باید هزینه نیم عشر مزایده را بپردازد. این مراحل در مورد املاک ورثه ای که از طریق اداره ثبت توقیف گشته است نیز اجرا می شود و بعد از اجرا شدن مزایده ی املاک موروثی می بایست نیم عشر ارث پرداخت شود.
محاسبه نیم عشر اجرایی
برای محابسه نیم عشر اجرایی بدین گونه عمل می شود.
در قدم اول مجموع اصل طلب و سود و همچنین جریمه را که تا تاریخ صدور اجرائیه خواهد بود بدست می آورده و سپس جریمه دیرکرد روزانه که محاسبه آن به صورت ضرب تعداد روزهای تاخیر در مبلغ جریمه تعیین شده برای تاخیر روزانه می باشد را نیز می بایست بدست آورده شود.
اعداد بدست آورده مار الذکر را می بایست با هم جمع نمود.
سپس پنج درصد از جمع مبلغ که در پایان بدست آورده شد را باید از محکوم علیه دریافت نمود.
نکته مهم اینجاست که اگر حق الوکاله جزو مدلول سند بوده باشد، به آن حق الاجرا تعلق خواهد گرفت پس در این حالت هنگام محاسبه حق الاجرا می بایست مبلغ حق الوکاله را نیز با اصل طلب جمع نمود.
در صورتی که محکوم علیه تا قبل از تنظیم و امضاء صورتمجلس مزایده تمام بدهی خود را پرداخت نماید نصف نیم عشر اجرایی وصول خواهد شد و اگر محکوم علیه پس از انجام مزایده بدهی خود را پرداخت نماید یا اگر مورد مزایده به خواهان یا همن طلبکار واگذار بشود به غیر از نیم عشر بدهکار باید حق مزایده را نیز پرداخت نماید.
کلام آخر
گروه وکلای دیده بان حقوق امیر در این مقاله به بررسی انواع نیم عشر پرداخته و موارد قانونی مربوط به نیم عشر اجرایی را نیز بررسی نمود. شما می توانید برای پرسیدن سوالات خود درباره نیم عشر و دریافت مشاوره تلفنی با شماره های 02188928452 و09124726641 تماس بگیرید و یا در صورت نیاز به مشاوره حضوری و بهره گیری از وکیل متخصص و مجرب ما پس از هماهنگی به آدرس تهران، خیابان فلسطین شمالی، نبش کوچه شهید نجف غزایی عتیق، پلاک 475، طبقه پنجم، واحد 57 مراجعه فرمایید.
