طلاق در لغت معنای ترک کردن و رها کردن می دهد و در علم حقوق این عبارت به معنای انحلال عقد نکاح با رعایت تشریفات قانونی می باشد. همچنین در زبان فارسی از لغاتی همچون هشتن و گسیل کردن نیز برای طلاق استفاده می شود به همین دلیل در گذشته به طلاق نامه، هشته نامه و حجت طلاق نیز گفته می شد. طلاق آخرین راه چاره ای می باشد که زوجین برای پایان دادن به زندگی مشترک که دیگر امکان ادامه و استمراء آن وجود ندارد استفاده می کنند. هر چند که در قانون ایران حق طلاق با مرد می باشد اما این مسئله بدین معنا نمی باشد که زن نمی تواند خواستار جدایی و طلاق از همسر خود باشد بلکه زن نیز در شرایط خاص و مشخصی می تواند خواهان طلاق گرفتن از شوهر خویش باشد که به این نوع طلاق، طلاق به درخواست زوجه می گویند. گروه وکلای دیده بان حقوق امیر در ادامه این مقاله به بررسی انواع طلاق می پردازد.
طلاق چیست
همانطور که گفته شد طلاق در لغت به معنای رها کردن و ترک کردن می باشد و در علم فقه و حقوق به معنای انحلال عقد نکاح با رعایت تشریفات قانونی می باشد که معنای آن از بین بردن ازدواج و تمام شدن رابطه زناشویی و زندگی مشترک میان زوجین می باشد. هر ازدواج و عقد نکاحی می تواند در آینده با اختلافاتی مواجه شود که منجر به طلاق و جدایی زن و مرد می شود. در واقع طلاق راهی برای پایان دادن به زندگی مشترک می باشد. برای اجرای طلاق می بایست تشریفات قانونی خاصی صورت پذیرد و همچنین طلاق دارای انواع و اقسامی به شرح زیر می باشد.
مطابق با ماده ۱۱۴۳ قانون مدنی طلاق بر دو قسم طلاق بائن و طلاق رجعی می باشد.
اما انواع طلاق به سه دسته زیر تقسیم می شود.
- طلاق توافقی
- طلاق به درخواست زوجه
- طلاق به درخواست زوج
طلاق توافقی
متاسفانه امروزه با مراجعه به شعبه های دادگاه خانواده می توانیم دریابیم که پرتکرار ترین نوع طلاق در جامعه طلاق توافقی می باشد و حجم بسیار زیادی از پرونده ها در این دادگاه مربوط به طلاق توافقی میباشد.
طلاق توافقی یکی از انواع طلاق می باشد که در آن زن و مرد با یکدیگر بر سر تمامی حق و حقوق توافق می نمایند و سپس اقدام به جدایی میکنند. فرضا زن در موضوع مهریه توافق می نماید که بخشی از مهریه خود را به مرد ببخشد و مرد قبول میکند تا مقداری از مهریه را به زن بپردازد و یا ممکن است این توافق بر سر حضانت فرزند مشترک باشد که کدام یک از طرفین حضانت فرزند را قبول می نماید. در طلاق توافقی زن و شوهر هر دو خواستار جدایی و پایان زندگی مشترک می باشند و درباره تمام مسائل حقوقی خانوادگی مانند مهریه ، نفقه ، اجرت المثل ایام زوجیت ، حضانت فرزندان مشترک و نفقه فرزندان، جهیزیه و سایر امور مشترک و مرتبط توافق می کنند.
طلاق توافقی دارای مزایایی همچون کوتاه بودن پروسه صدور گواهی عدم سازش، کاهش تنش و درگیری میان زوجین، کاهش استرس فرزندان، عدم تشکیل پرونده‌های متعدد و جلوگیری از هدر رفتن زمان می باشد.
طلاق به درخواست زوجه
در قانون ایران زن مثل مرد نمی تواند بدون ارائه دلیل قانع کننده درخواست طلاق نماید و حتما باید شرایط خاصی وجود داشته باشد تا دادگاه حکم طلاق را صادر نماید حال به بررسی این شرایط می پردازیم.
مطابق با ماده 1119 قانون مدنی طرفین عقد ازدواج می‌توانند هر شرطی که مخالف با مقتضای عقد مزبور نباشد در ضمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگر بنمایند مثل اینکه شرط شود هر گاه شوهر زن دیگر بگیرد یا در مدت معینی غایب شود یا ترک انفاق نماید یا بر علیه حیات زن سوءقصد کند یا سوءرفتاری نماید که زندگانی آن‌ها با یکدیگر غیر قابل تحمل شود زن وکیل و وکیل در توکیل باشد که پس از اثبات تحقق شرط در محکمه و صدور حکم نهایی خود را مطلقه سازد.
با توجه به این ماده زمانی که زن اثبات نماید شروط ضمن عقد از طرف مرد انجام نشده می تواند خود را مطلقه نماید.
مطابق با ماده 1129 قانون مدنی در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجرای حکم محکمه و الزام او به دادن نفقه، زن می‌تواند برای طلاق به حاکم رجوع کند و حاکم شوهر او را اجبار به طلاق می‌نماید. همچنین است در صورت عجز شوهر از دادن نفقه.
با توجه به این ماده زمانی که مرد از دادن نفقه به زن خودداری نماید و یا در پرداخت آن عاجز باشد زن می تواند از او طلاق بگیرد.
همچنین مطابق با ماده 1130 قانون مدنی در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی می‌تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند. چنانچه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می‌تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می‌شود.
در تبصره این ماده موارد عسر و حرج به شرح زیر تعریف شده است:
۱- ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه.
۲- اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلا وی به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است.
۳- محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر.
۴- ضرب و شتم یا هرگونه سوءرفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد.
۵- ابتلای زوج به بیماری‌های صعب‌العلاج روانی یا ساری یا هر عارضه‌ی صعب‌العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید.
موارد مندرج در این ماده مانع از آن نیست که دادگاه در سایر مواردی که عسر و حرج زن در دادگاه احراز شود، حکم طلاق صادر نماید.
طلاق به درخواست زوج
مطابق با ماده 1133 قانون مدنی ایران مرد می تواند هر زمان که بخواهد همسر خود را طلاق داده و زندگی مشترک با او را به پایان برساند. مرد بر خلاف زن برای طلاق دادن او هیچ نیازی به ارائه دلایل و مستندات ندارد و هر زمانی که بخواهد می تواند پس از پرداخت حقوق مالی زن او را مطلقه نماید. در قانون ایران حق طلاق با مرد می باشد و صحت آن نیازی به موافقت زن نخواهد داشت و همچنین به تشریفات خاصی نیز احتیاجی نمی باشد و تنها می بایست صیغه طلاق در حضور حداقل دو مرد که صیغه طلاق را بشنوند جاری شود.
مرد برای آن که زن خود را مطلقه نماید ابتدا می بایست داخل سامانه طلاق ثبت نام کرده و سپس جلسات مشاوره پیش از طلاق را سپری نماید و بعد از دریافت گواهی عدم انصراف از طلاق به یکی از شعب دفاتر الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست طلاق خود را به دادگاه خانواده ارسال نماید.
کلام آخر
گروه وکلای دیده بان حقوق امیر در این مقاله به بررسی انواع طلاق پرداخت و شرایط هر نوع آن را تشریح نمود. شما می توانید برای پرسیدن سوالات خود درباره طلاق و دریافت مشاوره تلفنی با شماره های 02188928452 و 0۹۱۲۴۷۲۶۶۴۱ تماس بگیرید و یا برای مشاوره حضوری با وکیل طلاق و خانواده ما پس از هماهنگی به آدرس تهران، خیابان فلسطین شمالی، نبش کوچه شهید نجف غزایی عتیق، پلاک 475، طبقه پنجم، واحد 57 مراجعه فرمایید.
