شرایط ابطال صیغه

همانطورکه میدانید در ازدواج در ایران و مطابق با قوانین اسلامی به دو دسته ازدواج دائم و ازدواج موقت تقسیم می شود. مطابق با قانون مدنی به هنگام ازدواج موقت می بایست حتما مدت عقد موقت و همچنین میزان مهریه مشخص شود. البته که ازدواج دائم و ازدواج موقت تقریبا احکامی شبیه به هم دارند اما در باطل کردن عقد با هم متفاوت بوده و هر کدام احکام مربوط به خود را دارند. با توجه به این که ازدواج موقت می تواند بسیار طولانی باشد به طور مثال صیغه 99 ساله و همچنین ممکن است پس از ثبت عقد موقت مشکلاتی میان زوجین پدید آید که باعث شود هر یک در عسر و حرج باشند و سختی و مشقت به هر یک تحمیل شده باشد به صورتی که نتوانند زندگی مشترک خود را ادامه دهند می بایست عقد موقت را باطل نمایند. ابطال عقد موقت به چند روش امکان پذیر می باشد که گروه وکلای دیده بان حقوق امیر در ادامه این مقاله به آن پرداخته و به صورت کلی شرایط ابطال صیغه را بررسی می نماید.

باطل کردن صیغه محرمیت

همانطور که گفته شد عقد موقت در ایران و در قوانین اسلامی و شرع به رسمیت شناخته شده و رایج می باشد. همچنین تاکید کردیم که برای ثبت این نوع عقد حتما می بایست مدت زمان آن و میزان مهریه زوجه مشخص باشد. اما سوالی که در این باره پیش می آید این است که آیا می توان قبل از اتمام مدت صیغه آن را باطل کرد و به زندگی مشترک پایان داد؟

برای پاسخ دادن به این سوال بهتر است اول به ماده 1139 قانون مدنی نگاهی بیندازیم که اشعار دارد:

((طلاق مخصوص عقد دائم است و زن منقطعه به انقضای مدت یا بذل آن از طریق شوهر از زوجیت خارج می‌شود.))

با دقت در این ماده در می یابیم که ازدواج موقت طلاق نداشته و برای باطل شدن آن دو راه وجود دارد. اول آن که مدت زمان صیغه به پایان برسد و تاریخ صیغه منقضی شود و دوم آن که مرد مدت زمان باقی مانده از صیغه را بذل یا همان بخشش نموده و از زوجیت خارج شود.

اما گاهی مطابق با شرایطی امکان فسخ عقد موقت نیز وجود دارد که به این موضوع در ماده ۱۱۳۹ قانون مدنی اشاره شده است این ماده اشعار دارد:

((عقد نکاح به فسخ یا به طلاق یا به بذل مدت در عقد انقطاع منحل می‌شود.))

پس باطل کردن عقد موقت و یا همان صیغه نیز در موارد جایز در قانون پیش بینی شده است که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت.

روش های باطل کردن صیغه

مطابق با مطالب فوق الذکر باطل کردن صیغه به سه روش امکان پذیر می باشد:

تمام شدن مدت زمان صیغه: برای آن که صیغه به درستی ثبت شود همانطور که گفته شد حتما باید برای آن مدت زمان مشخص نمود در صورتی که این مدت زمان مشخص شده با پایان برسیده و منقضی شود صیغه به صورت کاملا صحیح و قانونی باطل شده و زوجیت تمام می شود.

بخشش مدت از طرف مرد: یکی دیگر از روش های ابطال صیغه بذل مدت باقی مانده از عقد موقت توسط مرد می باشد. بذل در لغت معنی بخشش را می دهد و در صورتی که مرد موافقت نموده و مدت زمان باقی مانده از صیغه را ببخشد عقد موقت به صورت کاملا صحیح و قانونی باطل می شود.

فسخ صیغه پیش از موعد: مطابق با مواد 1121 تا 1128 قانون مدنی در صورتی که شرایط خاصی که در این مواد به آن اشاره شده است برای هر یک از زوجین به وجود آید می تواند صیغه را فسخ و باطل نماید. در ادامه مقاله به توضیح و بررسی این شرایط می پردازیم.

شرایط فسخ صیغه

همانطور که گفته شد این شرایط در مواد 1121 تا 1128 قانون مدنی پیش بینی شده است:

ماده ۱۱۲۱ قانون مدنی: جنون هر یک از زوجین به شرط استقرار، اعم از این که مستمر یا ادواری باشد برای طرف مقابل موجب حق فسخ است.

ماده ۱۱۲۲ قانون مدنی که مربوط به عیوب مرد می باشد: عیوب ذیل در مرد موجب حق فسخ برای زن خواهد بود:
۱) خصاء.
۲) عنن به شرط اینکه ولو یک‌بار عمل زناشویی را انجام نداده باشد.
۳) مقطوع بودن آلت تناسلی به اندازه‌ای که قادر به عمل زناشویی نباشد.

ماده ۱۱۲۳ قانون مدنی که مربوط به عیوب زن می باشد: عیوب ذیل در زن موجب حق فسخ برای مرد خواهد بود:

۱) قرن

۲) جذام

۳) برص

۴) افضاء

۵) زمین گیری

۶) نابینائی از هر دو چشم

ماده ۱۱۲۴ قانون مدنی: عیوب زن در صورتی موجب حق فسخ برای مرد است که عیب مزبور در حال عقد وجود داشته است.

ماده ۱۱۲۵ قانون مدنی: جنون و عنن در مرد هرگاه بعد از عقد هم حادث شود موجب حق فسخ برای زن خواهد بود.

ماده ۱۱۲۶ قانون مدنی: هر یک از زوجین که قبل از عقد، عالم به امراض مذکوره در طرف دیگر بوده، بعد از عقد حق فسخ نخواهد داشت.

ماده ۱۱۲۷ قانون مدنی: هرگاه شوهر بعد از عقد مبتلا به یکی از امراض مقاربتی گردد زن حق خواهد داشت که از نزدیکی با او امتناع نماید و امتناع به علت ‌مزبور مانع حق نفقه نخواهد بود.

ماده ۱۱۲۸ قانون مدنی: هر گاه در یکی از طرفین صفت خاصی شرط شده و بعد از عقد معلوم شود که طرف مذکور فاقد وصف مقصود بوده برای طرف مقابل ‌حق فسخ خواهد بود، خواه وصف مذکور در عقد تصریح شده یا عقد متبایناً بر آن واقع شده باشد.

آثار باطل کردن صیغه

حال که با تمامی شرایط ابطال صیغه آشنا شدیم باید بدانیم که باطل کردن عقد موقت نیز آثاری را به دنبال دارد که دانستن آن بسیار مهم و قابل توجه می باشد که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت:

در صورتی که مرد قبل از نزدیکی تمام مدت صیغه را بذل یا بخشش نماید می بایست نصف مهریه تعیین شده را به زن بپردازد و بذل مدت صیغه موجب گرفته شدن حق مهریه از زن نشده و مرد می بایست مهریه را به زن پرداخت نماید.

اما در صورتی که عقد از اول باطل بوده و نزدیکی بین زوجین انجام نشده باشد زن مستحق دریافت مهریه نمی باشد و اگر مهریه ای دریافت کرده باشد مرد حق استرداد آن را نیز دارد اما در صورتی که زن آگاهی به فساد نکاح نداشته و نزدیکی بین زوجین انجام شده باشد زن مستحق گرفتن مهر المثل می باشد.

در ازدواج موقت نفقه برای زن وجود ندارد و تنها در صورتی زن می تواند تقاضای نفقه داشته باشد که در عقدنامه موقت زوجین شرط کرده باشند که در این صورت اگر عقد موقت باطل شود این شرط نیز باطل می شود.

کلام آخر

گروه وکلای دیده بان حقوق امیر در این مقاله به بررسی شرایط ابطال صیغه و تمامی موارد قانونی مربوط به آن پرداخت. شما می توانید برای پرسیدن سوالات خود درباره عقد موقت و ابطال صیغه و دریافت مشاوره تلفنی از وکیل طلاق و خانواده ما با شماره های 02188928452 و 0۹۱۲۴۷۲۶۶۴۱ تماس بگیرید و یا برای مشاوره حضوری پس از هماهنگی به آدرس تهران، خیابان فلسطین شمالی، نبش کوچه شهید نجف غزایی عتیق، پلاک 475، طبقه پنجم، واحد 57 مراجعه فرمایید.